Yayınlayan Kuruluş: Dünya Ekonomik Forumu

Amaç: Ülkelerin rekabet edebilirlik düzeyini gösteren bileşenleri ortaya koymak ve karşılaştırılabilir bir gösterge elde etmek amaçlanmıştır. Böylece ülkenin güçlü ve zayıf yanlarını ortaya çıkarmak ve politika yapıcılara yol gösterebilmek mümkün olacaktır. Dünya Ekonomik Forumu, 2005 yılından bu yana Küresel Rekabet Raporunu Küresel Rekabet Endeksine dayandırmaktadır.

Endeks Bileşenleri: Endeks dört başlık altında gruplanmış olan 12 bileşenden oluşmaktadır. Her bileşenin altında da o bileşeni oluşturan göstergeler vardır. Örnek olarak;

·         Altyapı bileşeninin altında ulaştırma, elektrik ve telefon altyapısına ilişkin 12 gösterge

·         Bilgi-iletişim teknolojilerinin adaptasyonu bileşeninin altında 5 gösterge bulunmaktadır.

Endeksin yapısında 2018 yılında değişiklikler yapılmış ve endeks adı “Küresel Rekabet Endeksi 4.0” olarak ifade edilmiştir.

Yayımlama Zamanı: Yıllık olarak Eylül – Ekim ayları içinde yayımlanmaktadır.

Veri Kaynağı: Birleşmiş Milletler, Uluslararası Para Fonu, Dünya Ekonomik Forumu, Dünya Sağlık Örgütü, Dünya Bankası, UNESCO, Uluslararası Çalışma Örgütü, OECD gibi uluslararası veri tabanları ile “Yönetici Görüşü Anketi” adı verilen, 150 soru ve söz konusu soruları kapsayan 15 bölümden oluşan araştırmadır.

Gösterge Açıklamaları

• Karayolu Bağlanırlık Endeksi (Karayolu Ağının Kalitesi): İki bileşenden oluşur:

1- Ortalama Hız (Toplam nüfusun en az yüzde 15 ini temsil edecek büyük şehri bağlayan yollardaki ortalama hız.)

2- Yol Doğruluğu (Şehirlerarası sürüş mesafeleri toplamının şehirlerarasındaki kuş uçuşu mesafeler toplamına bölümüdür)

• Yol Kalitesi*

Ülkenizdeki karayolu altyapısının kalitesi nasıldır? (1=çok düşük, 7=çok yüksek)

• Tren Hizmetlerinin Verimliliği*

Ülkenizdeki tren hizmetleri ne kadar verimlidir?

(Sıklık, dakiklik, hız, fiyat bakımından) (1- çok verimsiz, 7 çok verimli)

•  Havalimanları Bağlanırlığı: Bu gösterge bir ülkenin küresel hava ulaşım ağına bütünleşme derecesini ölçmektedir.
  

Her havaalanı için, her varış noktası için mevcut koltuk sayısı varış havaalanının büyüklüğü (hizmet verilen yolcu sayısı bakımından) ile ağırlıklandırılır. Ağrlıklandırılmış toplamlar tüm varış noktaları için toplanır ve ülkedeki tüm havaalanları için bir skor hesaplanır.

• Havayolu Ulaşımı Servisleri Verimliliği *

Ülkenizdeki hava ulaşımı hizmetleri ne kadar verimlidir?

(Sıklık, dakiklik, hız, fiyat bakımından) (1- çok verimsiz [dünyada en kötüler arasında], 7 çok verimli [dünyada en iyiler arasında])

• Liner Taşımacılık Bağlanırlığı: Ülkenin küresel taşımacılık ağlarına bağlanırlığını gösterir.

Endeks deniz ulaşımı sektörünün beş bileşeninden oluşur. Gemi sayısı, gemilerin konteynır taşıma kapasitesi, maksimum gemi büyüklüğü, hizmetlerin sayısı, bir ülkenin limanlarında konteynır sevkiyatı yapan firma sayısı.

• Deniz Limanı Hizmetlerinin Verimliliği*

 Ülkenizdeki deniz limanı hizmetleri (feribotlar, botlar) ne kadar verimlidir?

(Sıklık, dakiklik, hız, fiyat bakımından) (1- çok verimsiz [dünyada en kötüler arasında], 7 çok verimli [dünyada en iyiler arasında])

(*) Anket sorusu ile ölçülmektedir.

• 100 kişiye düşen mobil telefon abonesi sayısı: Bu gösterge önceden ödenmiş abonelikleri, aktif olan ödenmiş abonelikleri (son üç aydır aktif olan) ve tüm sesli görüşme içeren mobil-hücresel aboneliklerini kapsar.

Kaynak: Uluslararası Telekomünikasyon Birliği (ITU)

• 100 kişiye düşen mobil genişbant abone sayısı: Bu gösterge standart mobil genişbant abonelerini ve umumi internet için tahsilli mobil genişbant veri aboneliklerini kapsar.

Kaynak: Uluslararası Telekomünikasyon Birliği (ITU)

• 100 kişiye düşen sabit genişbant internet abone sayısı: Bu gösterge umumi internete (bir TCP/IP bağlantısı) yüksek hızlı erişim sağlayan abone sayısını gösterir. Kablo modem, DSL, fiber ve diğer sabit (kablolu) genişbant teknolojileri (örneğin, Ethernet, LAN ve enerji hattı üzerinden genişbant haberleşme)

Kaynak: Uluslararası Telekomünikasyon Birliği (ITU)

• 100 kişiye düşen fiber internet abone sayısı: Bu gösterge ev veya bina için indirme hızı en az 256kb/s olan fiber internet aboneliklerini içerir. Fiberin doğrudan abonenin mülküne gittiği veya binaya (binaya uzaklığı 2 metreden daha fazla olmayan harici bir duvarda biten) gittiği abonelikler kapsanmıştır.

Kaynak: Dünya Ekonomik Forumu tarafından yapılan hesaplamalar Uluslararası Telekomünikasyon Birliği’ni  (ITU) temel almıştır. İnternet kullanıcıları (İnternet kullanıcılarının nüfusa oranı): Son üç ay içerisinde, herhangi bir lokasyondan herhangi bir amaç için internet kullanan (cihaz veya kullanılan ağ ne olursa olsun) kişilerin oranıdır.

Yayınlayan Kuruluş: Dünya Bankası

Amaç: Dünya Bankası ülkelerin lojistik performanslarını altı farklı bileşen ile ölçerek karşılaştırılabilir göstergeler elde etmeyi amaçlamaktadır.

Endeksin Bileşenleri: Uluslararası soru kâğıdında; gümrük ve sınır yönetiminde gümrük izninin etkinliği, ticaret ve ulaştırma altyapısının kalitesi, lojistik hizmetlerin tamlığı ve kalitesi, planlanan ve beklenen sevkiyat zamanlarında sevkiyatın alıcıya ulaşma frekansı, rekabet edebilir fiyatlarda sevkiyat kolaylığı ve sevkiyatları izleme ve takip yeterliliği göstergeleri kapsanmaktadır.

Yayımlama: İki yılda bir Eylül-Ekim aylarında yayımlanır.

Veri Kaynağı: Veri, online anket yolu ile çok uluslu ticaret yapan işyerlerinden derlenmektedir.

• 2012 yılından itibaren Lojistik Performans endeksinde bir düşüş başlamıştır.
• Türkiye LPE sıralamasında 2012 yılında 27. sırada iken 2018 yılında 47. sıraya gerilemiştir.
• Altyapı alt endeksine göre Türkiye 2018 yılında 33. Sırada yer almıştır. 2016 yılı çalışmasında altyapı endeksinde 31. sıradadır.
• Raporda 2012-2018 ortalama puan hesabı da yapılmıştır. Bu hesaba göre Türkiye 3,29 puan alarak 37. olmuştur.

Lojistik Performans Endeksinin Yapısı

Lojistik firmaları anketin başında iş yaptıkları ülkeleri seçerler. Daha sonra bu ülkeler için her soruya 1 - 5 arasında puan verirler.

Örnek Soru: Ticaret ve Ulaştırma Altyapısı kalitesini değerlendiriniz. (örneğin: limanlar, demiryolları, karayolları, bilgi teknolojileri)

Altyapı; Liman altyapısı, Havaalanı altyapısı, Karayolu altyapısı, Demiryolu altyapısı, Depolama-yükleme tesisleri, Telekomünikasyon altyapısı ve bilgi-iletişim hizmetleri olmak üzere 6 bileşenden oluşur. Bu bileşenler için skor veya sıralama bilgilerine raporda yer verilmemiştir.

Yayınlayan Kuruluş: Birleşmiş Milletler - Ekonomik ve Sosyal İşler Dairesi

Amaç: Ulusal idarelerin kamu hizmetlerinin sunumunda bilgi ve iletişim teknolojilerini kullanma konusundaki isteklilik ve kapasitelerini; vatandaşların bilgi ve iletişim teknolojilerine uyumunu ölçen bir gösterge elde etmek amaçlanmıştır. BM Ekonomik ve Sosyal İşler Dairesi tarafından bu endeks çalışması ile ilgili olarak E-Devlet Araştırması Raporu da yayımlanmaktadır.

Endeksin Bileşenleri: E-Devlet Kalkınma Endeksi üç alt endeksten oluşmaktadır.

Online hizmet endeksi: BM uzmanları tarafından ülkelerin ulusal web sitesini, ulusal merkezi portalı, e-hizmet ve e-katılım portallarının, ayrıca eğitim, istihdam, sosyal hizmetler, sağlık, maliye ve çevreyle ilgili bakanlıkların web sitelerinin değerlendirilmesi ile oluşturulur.

Telekomünikasyon altyapı endeksi: 100 kişi başına düşen tahmini internet kullanıcısı sayısı, sabit telefon hattı sayısı, mobil abonelik sayısı, kablosuz geniş bant abone sayısı, sabit geniş bant internet aboneliği sayısından oluşur.

İnsan Sermayesi Endeksi: Yetişkin okur-yazar oranı, ilk, orta ve yüksekokul brüt okullaşma oranı, beklenen okullaşma yılı ve ortalama okullaşma yılı bileşenlerinden oluşur.

Yayımlama: İki yılda bir yayımlanmaktadır.

BM tarafından gerçekleştirilen e-devlet anketi kapsamında derlenen verilerdir. Uluslararası kuruluşlar, BM uzman görüşü, ITU ve UNESCO verileri de kullanılmaktadır. Uluslararası Telekomünikasyon Birliği (ITU) kaynaklı veriler Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu tarafından sağlanmaktadır. 

• Son yıllarda Türkiye’nin sıralamasında iyileşmeler olduğu görülmektedir.
• 2018 yılı değerlerine göre “yüksek” seviyede yer alan Türkiye 2020 çalışmasında “çok yüksek” seviyede gösterilmiştir.

E - Devlet Kalkınma Endeksinin Yapısı

Yayınlayan Kuruluş: Birleşmiş Milletler - Ekonomik ve Sosyal İşler Dairesi

Amaç: E-Katılım Endeksi, Birleşmiş Milletler E-Devlet Araştırması kapsamında E-Devlet Kalkınma Endeksine ek olarak hazırlanan yardımcı bir endekstir. Vatandaşlara sunulan e-hizmetler ile ilgili olarak hesaplanmaktadır.

Endeksin Bileşenleri: E-Katılım Endeksi üç alt endeksten oluşmaktadır.

E-Bilgi Paylaşımı: Kamuya açık bilgilerin talep olmaksızın veya talep üzerine vatandaşlarla paylaşılmasını ölçmektedir.

E-Danışma: Vatandaşlara kamu politikaları ve hizmetleri ile ilgili olarak danışılmasını ölçmektedir.

E-Karar Süreçlerine Katılım: Kamu politikası ve kamu hizmetleri ile ilgili hususların vatandaşlarla birlikte tasarlanmasını ölçmektedir.

Yayımlama: İki yılda bir yayımlanmaktadır.

Veri Kaynağı: BM tarafından gerçekleştirilen e-devlet anketi kapsamında derlenen verilerdir.

Türkiye’nin hem E-Devlet Kalkınma Endeksi puanı ile hem de E-Katılım Endeksi puanı ile son yıllarda bir yükseliş trendi içerisinde olduğu görülmektedir.

2020 yılında E-Katılım Endeksi sıralamasında Türkiye 193 ülke içerisinde 23. olmuştur.

Yayınlayan Kuruluş: Birleşmiş Milletler – Uluslararası Telekomünikasyon Birliği (ITU)

Amaç: Ülkelerin siber güvenlik alanındaki gelişmişlik düzeyini bir endeks aracılığıyla göstermek hedeflenmiştir. Küresel Siber Güvenlik Endeksi Raporu (2018) ile yapılan çalışmalar açıklanmaktadır.

Endeksin Bileşenleri: Endeks beş başlık altında gruplanmış olan 25 göstergeden oluşmaktadır. Bu beş başlık Hukuki, Teknik, Organizasyonel, Kapasite Geliştirme, İş Birliği olarak belirlenmiştir.

Yayımlama: Yılda bir yayımlanır.

Veri Kaynağı: ITU tarafından doğrudan ülke temsilcileri ile irtibata geçilerek doldurulan anketler ile veriler toplanmaktadır.

• Türkiye 2018 yılı raporunda küresel sıralamada 20. ülke olmuştur. Avrupa ülkelerini içeren bölgesel sıralamada 11. sırada yer almıştır.